Chociaż obrzęk limfatyczny jest stanem przewlekłym (długotrwałym), na który nie ma lekarstwa, można sobie z nim dobrze radzić za pomocą kompleksowej terapii przeciwobrzękowej (CDT). Oznacza to, że leczenie niechirurgiczne, takie jak terapia uciskowa, drenaż limfatyczny, ćwiczenia, pielęgnacja skóry i samodzielne działanie są zwykle wystarczające do leczenia oznak i objawów. W niektórych przypadkach odpowiednia może być operacja chirurgiczna, taka jak przeniesienie węzłów chłonnych.
Jak radzić sobie z obrzękiem limfatycznym?
Co to jest terapia przeciwobrzękowa?
Kompleksowa terapia przeciwobrzękowa, czasami określana również skrótem CDT (ang. Complete Decongestive Therapy), jest złotym standardem w leczeniu obrzęku limfatycznego. Jak sama nazwa wskazuje, głównym jej celem jest odprowadzenie limfy, zmniejszenie obrzęku, a ponadto poprawa stanu skóry i zwiększenie mobilności. Terapia CDT składa się z dwóch faz:
- Faza pierwsza — odbarczenie: Intensywna faza leczenia, która zwykle trwa 2–4 tygodnie. W przypadku łagodnego obrzęku limfatycznego faza ta może nie być konieczna, a pacjent może przejść bezpośrednio do fazy drugiej.
- Faza druga — utrzymanie efektów i optymalizacja: W tej fazie celem jest uzyskanie długoterminowej kontroli nad obrzękiem limfatycznym poprzez utrzymanie i maksymalizację osiągnięć fazy pierwszej. W zależności od przebiegu i nasilenia choroby od czasu do czasu może być konieczny powrót do fazy pierwszej.
Obie fazy składają się z kilku elementów.
Elementy kompleksowej terapii odbarczającej
Terapia odbarczająca jest podstawą obu faz, chociaż w fazie pierwszej kompresja musi być bardziej elastyczna, ponieważ obrzęk będzie się znacznie zmniejszał w czasie. W związku z tym stosuje się bandaże uciskowe o krótkim naciągu, często jako część wielowarstwowego systemu bandażowania, lub adaptacyjne systemy uciskowe. W fazie drugiej osiągnięte wcześniej efekty utrzymuje się zazwyczaj dzięki zastosowaniu płaskodzianej odzieży uciskowej.
Drenaż limfatyczny dodatkowo wspiera efekt terapii uciskowej. Jest to specyficzna technika masażu, w której terapeuta stosuje delikatne, rozciągające skórę ruchy. Jest ona nazywana ręcznym drenażem limfatycznym. Pacjent również może się nauczyć tej techniki i stosować ją samodzielnie, co raczej odbywa się w drugiej fazie kompleksowej terapii odbarczającej. Technika ta jest nazywana prostym/samodzielnym drenażem limfatycznym (ang. simple lymphatic drainage, SLD).
Ćwiczenia również są elementem obu faz. W leczeniu obrzęku limfatycznego konieczne jest utrzymanie i poprawa mobilności, a także zwiększenie przepływu limfy. W fazie pierwszej jest to zwykle wspierane przez terapeutę, podczas gdy w fazie drugiej wymagana jest większa aktywność samego pacjenta.
Pielęgnacja skóry i samodzielne radzenie sobie z chorobą są niezbędne w obu fazach terapii CDT. Pacjent z obrzękiem limfatycznym jest bardziej podatny na miejscowe infekcje. Nawet niewielkie urazy skóry mogą powodować infekcje bakteryjne, które mogą dodatkowo pogorszyć stan chorego. Pielęgnacja skóry to tylko jeden z elementów samodzielnego działania. Oznacza to również, że przyjmujesz główną rolę w radzeniu sobie z chorobą i zyskujesz ogólną głęboką wiedzę na temat obrzęku limfatycznego. Pomoże to dobrze współpracować z pracownikiem ochrony zdrowia.
